અમેરિકી ઉત્પાદનોનું ભારતીય માર્કેટ, મોંઘવારીનું ચિત્ર એટલું ઝડપથી નહીં બદલે

અમેરિકી ઉત્પાદનોનું ભારતીય માર્કેટ, મોંઘવારીનું ચિત્ર એટલું ઝડપથી નહીં બદલે

અમેરિકી રાષ્ટ્રપ્રમુખ ડૉનાલ્ડ ટ્રમ્પ ભારતની મુલાકાતે આવવાના છે. જેને લઈને અમદાવાદમાં તડામાર તૈયારીઓ શરૂ થઈ ચૂકી છે. જે રસ્તાઓ, સર્કલ, સાઈન બોર્ડ અને ટ્રાફિક સિગ્નલ છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં વ્યવસ્થિત થયા ન હતા એ તમામની ત્રણ જ દિવસમાં કાયા પલટ થઈ છે. જ્યારે પણ કોઈ શહેરમાં વિદેશી મહેમાન આવે છે ત્યારે આ પ્રકારની આગસ્તાસ્વાગતા થાય એ સામાન્ય છે. જ્યારે જાપાનના રાષ્ટ્રપ્રમુખ શિંજોઆબે અમદાવાદની મુલાકાતે આવ્યા હતા ત્યારે આવી જ તૈયારીઓ વસ્ત્રાપુર વિસ્તારની આસપાસના કેટલાક એરિયાની હતી. પરંતુ, જ્યારે પણ કોઈ વૈશ્વિક નેતા ભારતની મહેમાનગતી માણે છે ત્યારે સાંસ્કૃતિક વારસાના મુલ્યને એક સ્તર સુધી અંકિત કરવામાં આવે છે. જેની પાછળનો હેતું વ્યક્તિગત કરતા વ્યાપારીકરણનો વધારે હોય છે. નવા વર્ષમાં પ્રથમ વિદેશી મહેમાનની યાદીમાં બ્રાઝિલના રાષ્ટ્રપ્રમુખ ગણતંત્ર દિવસ પર મહેમાન બન્યા. ત્યાર બાદ હવે મહાસત્તાના મોટા નેતા ભારતની મુલાકાતે આવવાના છે. આ સિવાય અમેરિકામાં ચૂંટણી નજીક આવી રહી છે જ્યારે ગુજરાતમાં કોર્પોરેશનની ચૂંટણીના પડધમ સંભાળાય છે. બંને પાસાઓ પર દૂરબીન જેવી દ્રષ્ટિ કરીએ તો આ એક રાજકીય એજન્ડા એમ કહેવામાં કંઈ ખોટું નથી. ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે ભારતની ધરતી પર વ્યાપારી સંબંધોને મજબુત કરવાની પ્રાથમિકતા રહેશે.

       ભારતમાં ડેરી ઉદ્યોગ મોટો છે અને અમેરિકા પાસે ટેકનોલોજીની વખાર છે. એટલે ડેરી ઉદ્યોગ ક્ષેત્રે અમેરિકાને એન્ટ્રી આપવામાં આવે એવા એંધાણ છે. ખિસ્સાની ખખડતી દુનિયામાં મોંઘવારીએ અવકાશી સ્પર્શ કર્યો છે. એવામાં જ્યારે આવો કોઈ મોટો પ્રસંગ ઘર આંગણે થાય ત્યારે વેપારીઓથી લઈને નોકરિયાત વર્ગ સુધી સૌ કોઈ સરકારી રાહતની અપેક્ષા રાખે એ સ્વાભાવિક છે. અમેરિકા પાસેથી આમ તો ટેકનોલોજીને લઈને આશા છે પણ એ સિવાય પણ બ્લુબેરી અને ચેરી જેવા ફળ પર ઈમ્પોર્ટ ડ્યુટી ઓછી થાય તો દરેકને એનો સ્વાદ ચાખવા મળી શકે છે. ભારતમાં પણ આ ફળ પાકે છે પણ વાત અહીં ગુણવત્તાની છે. બીજી તરફ ડેરીના કેટલાક ઉત્પાદનોમાં પણ અમેરિકાને પ્રવેશ મળે એવી આશા છે પણ અહીં એમનો ભાગ સમિત હશે. ભારત દુનિયાનો બીજા ક્રમનો સૌથી વધુ દૂધ ઉત્પાદક દેશ છે. પોલ્ટ્રી ફાર્મ પર આશરે આઠ કરોડ જેટલા દેસવાસીઓની આજીવિકા ચાલે છે. વડાપ્રધાનનો પ્રાથમિક હેતું અમેરિકા સાથે વ્યાપારી સંબંધો મજબુત કરવાનો છે. ખાસ કરીને ભારતીય ઉત્પાદનો પર થતા ચાર્જિસ પર રાહત મળે તો સ્થાનિક કક્ષા સુધીના લાભ મળે એમ છે. જ્યારે અમેરિકી મેડિકલ ઈન્સ્ટ્રુમેન્ટ પર ભારતે પ્રતિબંધ જાહેર કર્યો હતો ત્યારે ટ્રમ્પે પણ વર્ષ 1970થી યથાવત રહેલા વિશેષ વ્યાપારી દરજ્જામાંથી ભારતને દૂર કરી દીધુ હતું. બંને તરફની સ્ટ્રોફ ઈફેક્ટને કારણે અસર બંને બાજું થઈ હતી. ટ્રમ્પની ભારતયાત્રાથી આવી કડવાહટ દૂર થાય એવી પૂરી શક્યતા છે.

ભારત સાથેના દ્વિપક્ષીય કારોબારમાં અમેરિકા બીજા ક્રમે છે. જ્યારે ચીન પ્રથમ ક્રમે છે. આ પાછળનું કારણ સસ્તા ભાવે મળી રહેતી ચાઈનીસ પ્રોડક્ટનું વિશાળ માર્કેટ કરોડો રડી આપે છે. ભારતની યાત્રા વખતે ટ્રમ્પ ભારતીય ઉદ્યોગપતિઓ સાથે પણ મુલાકાત કરશે અને અમેરિકાના રોકાણ માટે રેડકાર્પેટ પાથરશે. જેવી રીતે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ અમેરિકામાં વસતા ભારતીયોને સંબોધન કર્યું હતું એમ ટ્ર્મ્પ વ્યાપારી સંગઠનને સંબોધી શકે છે. આ વર્ષે ડિસેમ્બર મહિનામાં અમેરિકામાં ચૂંટણી છે. એવામાં ફર્સ્ટ અમેરિકનની વિચારધારા ધરાવતા ટ્રમ્પ પાસે કોઈ ક્રિએટિવ તકની આસમાની આશા છે. વીજળીની જરૂરિયાતને પૂરી કરવા માટે અમેરિકા મદદે આવએ એવું અત્યારે લાગતું નથી. કારણ કે, એક તરફ ભારતીય માર્કેટમાં આંશિક મંદીની અસર છે. પણ અમેરિકી આર્થિક સલાહકારે કહ્યું હતું કે, ગેસ અને ઓઈલની જરૂરિયાત અમેરિકા પૂરું કરી શકે છે. કરોડોના પ્રસંગમાં અબજોનો ફાયદો થાય એવા એજન્ડા તો ટ્રમ્પની મુલાકાત બાદ ખ્યાલ આવશે. ટ્રમ્પેને પણ આશા છે કે, ડીલ સારી થશે તો અમેરિકાને પણ ફાયદો થશે. જોકે, વિચારવા જેવો મુદ્દો એ પણ છે કે, જાપાનના રાષ્ટ્રપ્રમુખ જ્યારે ગુજરાતની મુલાકાતે આવ્યા હતા ત્યારે તેમણે બુલેટ ટ્રેન આપી હતી. પણ આ ટ્રેન જાપાનમાં બંધ થઈ ચૂકી છે. એટલે કોઈ વેસ્ટનો રીયુઝ ભારતને સોંપી ન દેવાય એ ખાસ જોવાનું રહેશે. બીજી તરફ જ્યારે અમેરિકી વિઝા મેળવીને પરદેશની ધરતી પર સેટ થવાનું સપનું લાખો ગુજરાતીઓનું હોય છે. એવામાં અમેરિકા કેટલી હળવાશ વર્તે છે એ પણ મુદ્દો આ મુલાકાતને અસર કરે છે. આર્થિક દ્રષ્ટિએ ભારતના સ્વાવલંબનમં હજું દિલ્હી ખૂબ દૂર છે. કારણ કે, નાના પાયાની રોજગારીનું ચક્ર ગોકળગાયની જેમ ફરે છે. સામાન્યમાં સામાન્ય વ્યક્તિને પણ આ પ્રસંગથી કોઈ રાહત વર્તાશે તો જરૂર ટ્રમ્પની ગુજરાત યાત્રા સૌને યાદગાર રહેશે.