વિદેશયાત્રાઃ મે તો યહા રિશ્તા જોડને આયા હું
વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ સત્તા પર આવ્યા બાદ કુલ 41 દેશની મુલાકાત લીધી છે. જેમાં કેટલાક એવા પણ દેશ છે જ્યાં મોદીએ બે વખત મુલાકાત લઇને સંબંધને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે મજબુતી આપી છે. જોકે, એ વાત જુદી છે કે, વિદેશયાત્રા કરવામાં અત્યાર સુધીના તમામ વડા પ્રધાનમાં મોદીજી મોખરે છે. કોઇ પણ બે દેશના નેતા એકબીજા સાથે મુલાકાત કરે ત્યારે સમગ્ર દુનિયાની નજર તેના પર હોય છે. એવામાં ચીનની બાજ નજર તો ભારતના દરેક પગલા પર હોય છે. ખાસ કરીને જ્યારે પીએમ મોદી ઇન્ડોનેશિયા, મેલશિયા અને સિંગાપુરની મુલાકાતે છે ત્યારે આ યાત્રાનું આખુ ગણિત જુદુ છે.
ઇઝરાયેલ અને ઇન્ડોનેશિયાની મુલાકાતથી કેટલાક મોટા દેશ કાયદેસર ચોંકી ઊઠ્યા છે. સિંગાપુરમાં યોજાનારા શાંગરી સમેલનમાં મોદી ભાગ લેવાના છે. આ સિંગાપુરના મંચ પરથી મલેશિયા સાથેને સંબંધો તાજા થશે. પણ આ યોજનાથી ચીનનું મૌન અનેક સવાલ કરે છે. અત્યાર સુધીમાં જેટલા પણ દેશમાં મોદીએ મુલાકાત લીધી ત્યાં સૌ પ્રથમ તેના ઇતિહાસ અને ત્યાં વસતા ભારતીયો સાથે રૂબરુ મુલાકાત કરી છે. ઉપરાંત જે તે દેશ મોટ ઉદ્યોગપતિ સાથે હાથ મિલાવ્યા છે. આતંકવાદ સામે એક જુથ થઇને લડવાની વાત વહેતી કરી છે. જ્યારે દેશમાં રોકાણ કરીને વેલ કમ ઈન્ડિયા કહે છે. આ તમામ મુલાકાતમાં સૌથી મુખ્ય વાત રોકાણકારોને ભારતમાં લાવવાની છે.
વ્યાપારી સંબંધોમાં ક્યાંથી કમાવવું અને ફાયદો બંનેને થાયે એ વાત તમામ ગુજરાતી પ્રજાના લોહીમાં હોય છે. ઇનવેસમેન્ટનું મેનેજમેન્ટ અને પછી કોમેન્ટ કરીને મોદીએ ઉદ્યોગપતિઓ સામે રેડકાર્પેટ પાથરી છે. પરંતુ,આપણે ત્યાં ઘણા બધા પાસાઓ પર અપગ્રેડ થવાની જરૂર જ નહીં અનિવાર્યતા છે. કોઇ પણ કંપની આવે તો તે પોતાની સાથે એક ટીમ લઇને આવે છે. હવે જ્યાં ઘરના ઠામ ખખડતા હોય ત્યાં આપણા પૈસા બીજા કમાય જાય એવું ચાલે? પીએમ મોદી જ્યાં જ્યાં ફર્યા ત્યાં સંબંધની વાત કરી, ટ્રમ્પથી લઇને ટોકિયોના વડા સુધી ફ્રેન્ડશીપના હાથ મિલાવ્યા. પણ જે જાપાનમાં આજે સેન્સર ટેકનોલોજીથી ટ્રેન ચાલે છે. જે જાપાન ભારતને આઉટડેટેડ ટ્રેન કેમ પધરાવી ગયું?
ભારતના દરેક મોટા પગલા તરફ ભૂખમરાના ઉંબરે બેઠેલા પાડોશી દેશની નજર છે જેના પર ચીનની અમીકૃપા છે. પોર્ટ વિકાસ અને વિદેશ વ્યાપારમાં સંબંધો જ મહત્ત્વના હોય છે ત્યારે નિકાસથી નાણા કમાવવાનો રસ્તો દેશ માટે બેસ્ટ છે. પણ સ્વદેશમાં જ સમસ્યાઓની શ્રેણી સાપ બનીને ફૂંફાડ મારતી હોય ત્યાં વિદેશપ્રવાસ થોડો અયોગ્ય ગણાય. આતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે સંબંધો સારા હોવા જોઇએ અને ભારત આ વાત સારી રીતે જાણે છે. આ વખતે એવું બન્યુ કે રશિયાના પુતિને બીજી વખત સત્તા સંભાળ્યા બાદ મોદીને આમંત્રણ આપ્યું. આ કોઇ પ્લાનિંગ માટેની મુલાકાત ન હતી. છતા સંબંધનો ફાયદો થયો.
વિદેશમાં જઇને નરેન્દ્ર મોદી સંબંધની વાત કરે છે તેના પર માત્ર ભારત જ નહીં પણ દુનિયાના બધા દેશની નજર હોય છે. ખાસ કરીને જ્યારે બિઝનસ મિટ કે મોટું સંમેલન હોય ત્યાં મોદીનું કૌશલ્ય અનેક રીતે પ્રશંસનીય રહ્યું છે. મુડી રોકાણથી એક સદ્ધરતાની આશા રાખવી ખોટી નથી પણ જ્યાં વાસ્તવિક સમસ્યાથી મોંઘવારીનો માર ખાતી પ્રજા વિદેશી એકમમાં ભરોસો ઝડપથી ન મૂકી શકે. મોલ અને મેગા સ્ટોરના કલ્ચરમાં આપણા દેશમાં દરેક વર્ગનું એક સ્તર નક્કી છે. વિદેશમાં સંબંધથી શ્રેષ્ઠ વસ્તુઓ ઘર આંગણે મળી રહે એવું દરેક વડા ઈચ્છે. પણ એના લીધે દેશના જ નાના વેપારીઓને કચ્ચરઘાણ નીકળી જાય ત્યાં કોઇ વિદેશસંબંધ હાથ લાંબો કરીને ઊભો કરવા નથી આવતું.
વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ સત્તા પર આવ્યા બાદ કુલ 41 દેશની મુલાકાત લીધી છે. જેમાં કેટલાક એવા પણ દેશ છે જ્યાં મોદીએ બે વખત મુલાકાત લઇને સંબંધને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે મજબુતી આપી છે. જોકે, એ વાત જુદી છે કે, વિદેશયાત્રા કરવામાં અત્યાર સુધીના તમામ વડા પ્રધાનમાં મોદીજી મોખરે છે. કોઇ પણ બે દેશના નેતા એકબીજા સાથે મુલાકાત કરે ત્યારે સમગ્ર દુનિયાની નજર તેના પર હોય છે. એવામાં ચીનની બાજ નજર તો ભારતના દરેક પગલા પર હોય છે. ખાસ કરીને જ્યારે પીએમ મોદી ઇન્ડોનેશિયા, મેલશિયા અને સિંગાપુરની મુલાકાતે છે ત્યારે આ યાત્રાનું આખુ ગણિત જુદુ છે.
ઇઝરાયેલ અને ઇન્ડોનેશિયાની મુલાકાતથી કેટલાક મોટા દેશ કાયદેસર ચોંકી ઊઠ્યા છે. સિંગાપુરમાં યોજાનારા શાંગરી સમેલનમાં મોદી ભાગ લેવાના છે. આ સિંગાપુરના મંચ પરથી મલેશિયા સાથેને સંબંધો તાજા થશે. પણ આ યોજનાથી ચીનનું મૌન અનેક સવાલ કરે છે. અત્યાર સુધીમાં જેટલા પણ દેશમાં મોદીએ મુલાકાત લીધી ત્યાં સૌ પ્રથમ તેના ઇતિહાસ અને ત્યાં વસતા ભારતીયો સાથે રૂબરુ મુલાકાત કરી છે. ઉપરાંત જે તે દેશ મોટ ઉદ્યોગપતિ સાથે હાથ મિલાવ્યા છે. આતંકવાદ સામે એક જુથ થઇને લડવાની વાત વહેતી કરી છે. જ્યારે દેશમાં રોકાણ કરીને વેલ કમ ઈન્ડિયા કહે છે. આ તમામ મુલાકાતમાં સૌથી મુખ્ય વાત રોકાણકારોને ભારતમાં લાવવાની છે.
વ્યાપારી સંબંધોમાં ક્યાંથી કમાવવું અને ફાયદો બંનેને થાયે એ વાત તમામ ગુજરાતી પ્રજાના લોહીમાં હોય છે. ઇનવેસમેન્ટનું મેનેજમેન્ટ અને પછી કોમેન્ટ કરીને મોદીએ ઉદ્યોગપતિઓ સામે રેડકાર્પેટ પાથરી છે. પરંતુ,આપણે ત્યાં ઘણા બધા પાસાઓ પર અપગ્રેડ થવાની જરૂર જ નહીં અનિવાર્યતા છે. કોઇ પણ કંપની આવે તો તે પોતાની સાથે એક ટીમ લઇને આવે છે. હવે જ્યાં ઘરના ઠામ ખખડતા હોય ત્યાં આપણા પૈસા બીજા કમાય જાય એવું ચાલે? પીએમ મોદી જ્યાં જ્યાં ફર્યા ત્યાં સંબંધની વાત કરી, ટ્રમ્પથી લઇને ટોકિયોના વડા સુધી ફ્રેન્ડશીપના હાથ મિલાવ્યા. પણ જે જાપાનમાં આજે સેન્સર ટેકનોલોજીથી ટ્રેન ચાલે છે. જે જાપાન ભારતને આઉટડેટેડ ટ્રેન કેમ પધરાવી ગયું?
ભારતના દરેક મોટા પગલા તરફ ભૂખમરાના ઉંબરે બેઠેલા પાડોશી દેશની નજર છે જેના પર ચીનની અમીકૃપા છે. પોર્ટ વિકાસ અને વિદેશ વ્યાપારમાં સંબંધો જ મહત્ત્વના હોય છે ત્યારે નિકાસથી નાણા કમાવવાનો રસ્તો દેશ માટે બેસ્ટ છે. પણ સ્વદેશમાં જ સમસ્યાઓની શ્રેણી સાપ બનીને ફૂંફાડ મારતી હોય ત્યાં વિદેશપ્રવાસ થોડો અયોગ્ય ગણાય. આતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે સંબંધો સારા હોવા જોઇએ અને ભારત આ વાત સારી રીતે જાણે છે. આ વખતે એવું બન્યુ કે રશિયાના પુતિને બીજી વખત સત્તા સંભાળ્યા બાદ મોદીને આમંત્રણ આપ્યું. આ કોઇ પ્લાનિંગ માટેની મુલાકાત ન હતી. છતા સંબંધનો ફાયદો થયો.
વિદેશમાં જઇને નરેન્દ્ર મોદી સંબંધની વાત કરે છે તેના પર માત્ર ભારત જ નહીં પણ દુનિયાના બધા દેશની નજર હોય છે. ખાસ કરીને જ્યારે બિઝનસ મિટ કે મોટું સંમેલન હોય ત્યાં મોદીનું કૌશલ્ય અનેક રીતે પ્રશંસનીય રહ્યું છે. મુડી રોકાણથી એક સદ્ધરતાની આશા રાખવી ખોટી નથી પણ જ્યાં વાસ્તવિક સમસ્યાથી મોંઘવારીનો માર ખાતી પ્રજા વિદેશી એકમમાં ભરોસો ઝડપથી ન મૂકી શકે. મોલ અને મેગા સ્ટોરના કલ્ચરમાં આપણા દેશમાં દરેક વર્ગનું એક સ્તર નક્કી છે. વિદેશમાં સંબંધથી શ્રેષ્ઠ વસ્તુઓ ઘર આંગણે મળી રહે એવું દરેક વડા ઈચ્છે. પણ એના લીધે દેશના જ નાના વેપારીઓને કચ્ચરઘાણ નીકળી જાય ત્યાં કોઇ વિદેશસંબંધ હાથ લાંબો કરીને ઊભો કરવા નથી આવતું.
